تعزیه

مطالبی پیرامون تعزیه در اصفهان و سایر شهرهای ایران

تعزیه

مطالبی پیرامون تعزیه در اصفهان و سایر شهرهای ایران

هاشم فیاض...

مرحوم هاشم فیاض درسال ۱۲۹۵ در محله سنگلج تهران در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود.

چنان که خود در خاطراتش گفته است در کودکی و به تشویق مادربه تعزیه خوانی روی آورد؛ در زمان حکومت محمدعلی شاه کودکی پنج ساله بودکه به دیدن تعزیه علاقه بسیار پیدا کرد. 

دوران تحصیل وی به دلیل مشکلات فراوان تا ششم ابتدایی ادامه داشت؛ فیاض بعدها درمحضر استاد آقا سید کاظم از پیشکسوتان تعزیه آن زمان که به میرغم معروف بود، کسب فیض کرد و سپس به مدت ۱۲سال زیر نظراستاد مشهدی رضا تعزیه خوانی را به صورت حرفه ای ادامه داد. 

مرحوم فیاض ازسن نوزده سالگی شروع به جمع آوری نسخه های تعزیه میرعزا کرد و درزمان حیات خود حدود یکصد نسخه از آن را جمع آوری نمود. 

هاشم فیاض بزرگترین سعادت زندگی خود را شناخته شدن در سراسر کشور به عنوان ذاکر امام حسین(ع) می دانست، با پشت سر گذاشتن دوره کودکی و بچه خوانی و رسیدن به رشد به عنوان تنها بازمانده از تعزیه خوانان تکیه دولت به عنوان تنها استاد مجالس غریب تعزیه شناخته شد. 

او پس از کسب مهارت در زمینه‌های موافق خوانی و مخالف خوانی تعزیه به بالاترین درجه تعزیه یعنی " معین البکاء "ای رسید. 

در دوران مختلف زندگی‌اش به بسیاری از شهرها و روستاهای کشور سفر کرد، در تمام کشور او را به نام عمو هاشم می شناختند، در محلات قدیمی او را با عنوان ”هاشم شمر” می‌شناختند و به گفته‌ خود فیاض، پیتر بروک با معرفی خود به نام " علی بابای " فرانسه او را " علی‌ بابای " ایران صدا می کرد.

فیاض در بسیاری از کشورهای جهان از جمله فرانسه، آمریکا، ایتالیا و... به اجرای مجالس مختلف تعزیه پرداخت و توانست توجه بسیاری را به تعزیه ایران معطوف کند، این توجه تا به آنجا پیش رفت که پس از اجرای مجالس تعزیه "حربن‌ یزید ریاحی" و " امام رضا(ع) " به معین البکایی و تعزیه‌خوانی وی در سال 1370 در فستیوال آوینیون فرانسه بزرگانی چون "پیتر بروک" و "ژان کلود ‌کاریر" وی را برای آموزش به آوینیون دعوت کردند و در محضرش به تلمذ نشستند.

بسیاری از شمرخوانان امروز مانند "رضا حیدری"، " اسماعیل محمدی "، "علاءالدین‌ قاسمی "، "حاج رضا لنکرانی "، " ابوالفضل احمدی "، " احمد عزیزی " و... از شاگردان خلف استاد فیاض به حساب می آیند.

هاشم فیاض تربیت کننده تعزیه‌خوانان بسیاری در نسل‌های مختلف است که در مخالف‌خوانی، موافق‌خوانی و بچه‌خوانی و موسیقی فعال هستند ، وی به عنوان یکی از بزرگترین اسباب داران و جامه‌داران تعزیه به شمار می‌آید. با گرد‌آوری 250 عنوان نسخه تعزیه و ملزومات و تکنیک‌های اجرایی آنها حافظه‌ آشنا با روش‌های اجرا و موسیقی تعزیه به حساب می آید.

وی از ابتدای تاسیس کانون نمایش‌های سنتی و آئینی در زمینه تعزیه این کانون را یاری داد و در چند دوره برگزاری همایش تعزیه‌خوانان جوان به عنوان داور حضور داشت و به عنوان اولین عضو موسس انجمن تعزیه خوانان ایران شناخته می شود. 

داوود فتحعلى بیگی، یکى از اعضاى کانون نمایش هاى آیینى و سنتى با ارائه سخنانى درباره هاشم فیاض گفت: او همیشه دوست داشت عزاداریش با عزادارى امام حسین(ع) همزمان شود و به آرزویش رسید.

وی افزود: مطمئن باشید، با خدماتى که هاشم فیاض به هنر تعزیه کرد هرگز فراموش نمى شود؛تعزیه، هنر مقاومت است چون پرچم دار کربلاست.

فتحعلی بیگی افزود: پایمردى ها و ایستادگى هاى افرادى چون هاشم فیاض بود که باعث باقى ماندن تعزیه شد که اگر چنین نبود امروز چیزى به نام تعزیه وجود نداشت. 

به گفته وی، هاشم فیاض با سفر به اقصى نقاط ایران، در جاى جاى کشور، به تعزیه خوانى پرداخت و مردم نقاط گوناگون را با این هنر آشنا کرد. 

 اصغر دشتی از شاگردان استاد فیاض در رابطه با وی گفت: هاشم فیاض همیشه آرزوی مردن در تعزیه را داشت و در زمان برگزاری نخستین سوگواره تعزیه حسینی قم که به عنوان داور حضور داشت، بیماری چند ساله کارش را نیمه تمام گذاشت و سرانجام در روز جمعه 21 اسفند ماه 1383 بر اثر بیماری دیابت در بیمارستان شماره 2 تهران درگذشت و در روز دوشنبه 23 اسفند 1383 از محل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

آخرین تصویر ثبت شده از یگانه استاد بی بدیل تعزیه ایران در نقش همیشگی‌اش در تعزیه یعنی " معین البکا " با پوششی سپید در فیلم " تمرین آخر " ساخته ناصر تقوایی به یادگار مانده است. 

 

 

مرحوم هاشم فیاض

ارزش و اعتبار هاشم فیاض، این استاد مسلم تعزیه مثال زدنی است چون او فقط در نقش تعزیه‌خوان و معین‌البکا فعالیت نکرد بلکه در زمینه ‌گردآوری نسخ تعزیه و آرشیو اسباب و اثاثیه‌ خاص تعزیه نیز دستی داشت.اما تا امروز معلوم نیست چه بر سر داشته‌های او آمده است. به هر تقدیر گردآوری چنین ابزار و نسخه‌هایی که مکمل ماندگاری و بقای تعزیه است، باید از ضروریات فرهنگی کشورمان به شمار آید. فیاض بیش از نیم قرن وقت خود را در شرایط نامساعد حکومت پهلوی وقف اجرای تعزیه کرد و افرادی مانند او بودند که بر ممنوعیت‌های رضاخانی غلبه کردند تا تعزیه به شکل رسمی و اصیلش تا روزگار ما باقی بماند.
اما با این وجود تعزیه از نابسامانی و مصائب بسیار رنج می‌برد. هنری ایرانی و اسلامی که در اربعین‌ امسال توسط میراث فرهنگی به عنوان هنر ملی ثبت شده است.

مرحوم هاشم فیاض

نظرات 1 + ارسال نظر
سحر دوشنبه 13 مهر‌ماه سال 1388 ساعت 17:46 http://iran.forum.st

سلام
اگه دوست داشتی بیا با هم بنویسیم
جای شما توی جمع ما خیلی خالیه.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد